Genel Olarak KÜltÜr: Termİnolojİ

[WrAtBoY]

Coşkun Can Aktan & Hasan Tutar


Kültür, sosyal bilimler içerisine dahil edilebilecek tüm disiplinleri yakından ilgilendiren bir konudur. Sosyal bilimlerin bu önemli, bir o kadar da karmaşık kavramının ne anlama geldiğini tespit etmek neredeyse imkansızdır. Buna rağmen, kültür kavramı için yapılan tanımların her biri, kavramın anlamı konusunda ortak bir anlayışın oluşmasını olanaklı kılmakta ve kültür kavramının öğeleri esas alınarak bir senteze ulaşmak mümkün olabilmektedir. Kültür üzerine yapılan tanımlar; genellikle, insan gruplarının üretimlerini de içeren belli başlı kazanımlarını, deneyimlerini, tarihi süreç içerisinde geliştirdikleri sembolleri, kuşaktan kuşağa aktarılan davranış kalıplarını içermektedir.
Kültür kelimesi, Latince’deki “cultura” veya “colere” fiilinden gelmektedir. Klasik Latincede bu fiil “bakmak” veya “yetiştirmek” anlamına gelmektedir. Tarımsal anlamda ekip biçmek, toprağı işlemek ve ürün yetiştirmek anlamına gelir (Eroğlu, 1993:111; Jarry & Jarry, 1991; Hoult, 1969.) Kavramın kökeni ve sözcük anlamı bir yana, kültür kavramı insan tecrübesi ve onun yaşam tarzı anlamına gelir.
Kültür kavramı ansiklopedik sözlük Larausse içerisinde şu şekilde tanımlanmaktadır:“Kültür, bir toplumda geçerli olan ve gelenek halinde devam eden, her türlü duygu, düşünce, dil, sanat, yaşayış unsurlarının tümü, belli bir konuda edinilmiş, geniş ve sistemli bilgidir." Larausse’nin yaptığı kültür tanımı, kavramın unsurları arasında yer alan; gelenek, duygu, düşünce, bilgi ve dil, onun soyut yönünü, sanat somut yönünü, yaşayış biçimi ise somut ve soyut yönünü ifade etmektedir. Kültür, en geniş anlamıyla insanoğlunun doğada değişim yaratarak ortaya çıkardığı, her türlü fiziksel ve düşünsel birikimi içerir. Bu yönüyle insanın gündelik deneyiminde ortaya koyduğu her tür somut ve soyut tecrübesi, kültür kavramı içinde değerlendirilebilir.
Kültür kavramı antropolojideki teknik anlamıyla İngilizce’de ilk kez 1865 yılında E.B.Taylor tarafından kullanılmış, sistematik olarak tanımlanmış ve yine Taylor tarafından temel bir kavram haline getirilmiştir. Taylor’a göre “kültür; toplumun üyesi olarak, insanın öğrendiği, edindiği bilgi, sanat, gelenek-görenek ve benzeri yetenek, beceri ve alışkanlıkları içine alan karmaşık bir bütündür” (Güvenç,1996:273). Taylor’un tanımında kültürün öğrenilen bir değer, üst kuşaklardan devralınan bir miras olduğu vurgulanmaktadır. Kültür tanımlarını incelediğimiz zaman, üç ortak yönün varlığına tanık olmaktayız: Kültür üst kuşaklardan miras olarak devralınır, miras yaşanır ve sonraki kuşaklara yine bir miras olarak devredilir.
.......
Bilim disiplinleri içinde kültür, en geniş anlamına sosyolojik çerçevede ulaşmaktadır ve buradaki anlamıyla kültür, “bir yaşam biçimi”dir. Sosyolojik anlamda kültür, bir toplumun kendini kural ve normlarla ifade etme tarzıdır. Bu anlamda kültür, toplumların gündelik deneyimlerini ortaya koyarken tutumları ve davranışlarının, kısaca “yapıp ettikleri”nin bir toplamı anlamına gelmektedir. Kültür bu yönüyle toplumların ve o topluma ait bireylerin yedikleri, içtikleri, yazdıkları/okudukları, sevindikleri, sevdikleri, öfke ve hasret duydukları tüm faktörlerin toplamıdır.