Giriş

Tam Sürümü Görüntüle : Factoring


ÇaKıR-
02-27-2008, 01:18 AM
FACTORING

FACTORING NEDIR?
Factoring, büyük miktarda kredili satislar yapan firmalarin, bu satislardan dogan alacak haklarinin "factor" veya "factoring sirketi" olarak adlandirilan finansal
kuruluslar tarafindan satin alinmasi esasina dayanan bir finansal faalyiettir. Bir fa ctoring anlasmasi ile factor, satici firmanin yaptigi kredili satislarla ilgili her türlü
muhasebe kayitlarinin tutulmasi, kredili satislardan dogan alacaklarin vadesinde tahsil ve takip edilmesi, alacaklarin tahsil edilmemesi halinde dogacak kayip larin
tam olarak karsilanmasi, satici firmaya kredili satis tutarlarinin belirli bir oraninda kredi verilmesi, potansiyel ve mevcut müsterilerin mali durumlari hakkida bilgi
toplanmasi ve mallarin satis imkanlarini arttirmak üzere piyasa arastirmas i yapilmasi gibi fonksiyonlari üstlenmektedir.

ÇEŞİTLERİ NELERDİR?
Yurtiçi Factoring
Saticinin yurtiçinde vadeli yaptigi satislarini kabilirücu veya gayrikabilirücu olarak factor'a devretmesi karsiliginda alacak tahsilat ve nakit yönetimi hizmetlerini
almasidir.
Uluslararasi Factoring
Ihracat Satici açisindan yurtiçi ve ihracat factoringi'nin isleyisi arasinda fark yoktur. 120 gün vadeye kadar yapilan mal mukabili ihracatlari kapsar. Ihracatçinin
yurtdisindan dogan mal mukabili alacaklarini kabilirücu ya da gayrikabilirücu olarak factor'a devretmesi karsiliginda alacak tahsilat ve nakit yönetimi hizmetlerini
almasidir. Factor, garanti ve tahsilat servislerini öogu zaman yaygin muhabir agini kullanarak vermekte, gerektiginde bu hizmetleri kendi de üstlenebilmektedir.
Ithalat
Ithalat factoringi ithalat yapacaginiz firmanin kendi ülkesinde bulunan bir factoring sirketine, firmaniz adina bir garanti limiti tahsis edilmesi amaciyla basvurmasi ile
baslar.
Basvuru yurtdisi muhabirden ya da saticidan factor'a gelir. Factor tarafindan ithalatçi adina yurtdisina verilecek garanti limitinin ithalatçiya hiçbir maliyeti yoktur ve
firmayi vesaik mukabili, akreditif gibi maliyetli islemlerden kurtarir.

AVANTAJLARI NELERDİR?
Alacak Yönetimi
Factoring sirketi (factor) alici firmalarin ödeme riskini üstlenerek satici firmanin açik hesap satislarindan dogan alacaklarini garantiye alir. "Alacak Yönetimi" ile
borçlunun iflas etmesi ya da ödeme güçlügüne düsmesi halinde alacak, vadeden itibaren 90. gün eksiksiz olarak satici firmaya ödenir.
Tahsilat Yönetimi
Alici firmalarin kredibilitelerinin tesbiti ve riski üstlenilen alacaklarin tahsilati ile factor ugrasir. Böylece satici firma tahsilat islemlerine zaman ve insan gücü ayirmaktan
kurtulur. Tahsilat yönetimini factor'a devvreden satici zamanini ve kaynaklarini satis artisina, yatirim gibi konulara ayirir.
Nakit Yönetimi
Satis aninda kesilen fatura ve yükleme belgesinin birer kopyasi factor'a gönderilir. Fatura tutari alici için önceden onaylanmis kredi limitleri içinde ise factor
faturanin %80'ini saticiya hemen öder.
Nakit yönetimi ile alacaklarin nakde dönüsü hizlanir ve isletmenin büyümesi için gerekli olan finansman saticinin kendi alacaklanndan saglanmis olur.
Hizmetimiz, diger sirketlere vadeli satislari olan Türkiye'deki çogu sirkete fayda saglayabilir. Sirketler factoringe, daha esnek ve maliyete etkili bir yol olarak
gördükleri için yönelmektedirler.
Factoring ayni zamanda yabanci sirketlerin Türk istiraklerine de fayda saglayabilir. Çünkü factoringin sagladigi ' Kapali Bilanço' finansmani alacak devir hizini arttirir
ve alacaklarinizi azaltarak bilançonuzu daha likit hale getirmek avantajini kullanabilirisniz. Bu finans yöneticileri için çok çekici olabilir.

FACTORING'IN ISLEYISI
Alacak, tahsilat ve nakit yönetimi olarak tanimlanan factoring'in çalisma sistemi oldukça basittir. Factoring islemi; ithalatçi ile alim-satim sözlesmesi yapmis bulunan
ihracatçinin factoring hizmetlerinden yararlanmak amaci ile bir factoring kurulusuna (factor), alicinin kredibilitesinin saptanmasi için "alicinin ünvani ve adresi, alici ile
olan yillik ticaret hacmi, alicinin bankasinin ismi ve adresi, satisin vadesi, vadeye göre garanti limiti ihtiyaci, kendisinin (satici) son üç yillik finansal tablolari yanisira
gerekiyorsa alici ile factor'in temas kurabilme izni vb." bilgileri vermesi ile baslar. Factor, ihracatçidan (satici) temin ettigi bilgi ve dokümanlarin incelenmesini
müteakip, ithalatçinin (alici) kredibilitesinin saptanmasi için gerekli istihbarati yapar ve sartlarini, komisyon ve faiz (iskonto) oranini, ayrica alacak haklarinin
ne kadarini (kismen veya tamamen/mal ve/veya ülke bazinda) devir alabilecegini ihracatçiya (satici) bildirir. Factor tarafindan ileri sürülen kosullari saticinin
kabul etmesi üzerine bir factoring sözlesmesi imzalanir ve ihracatçi (satici) artik factor'ün müsterisi olur.
Factoring sözlesmesi çerçevesinde; factor'e zamanla kredi degerliligi düsen firmalari kapsam disina çikarmasi ve borçlanma limitlerini düsürme yetkisi verilebilir.
Satici, mal bedellerini factor'den vadesinde veya vadesinden önce alabilir. Saticinin, factorün onayi disinda yapacagi satislar sözlesme kapsami disinda birakilmaktadir.
Saticinin kusurlu halleri disinda, alicinin borcunu ödememesi durumunda kredi riskini factor üstlenmektedir.
Factör'ün degerlendirme sonucu alici için belirledigi "garanti limiti"ni saticiya bildirmesi üzerine, satici, alacak senetlerini ve sevk belgelerini alacagin devrini
tevsik eden bir form ile factor'e teslim eder ve bu formun karsilikli imzalanmasiyla factoring islemi tamamlanir.
Muhabir factor; mahalli factor tarafindan, saticinin alacaginin tahsiline iliskin olarak, kendisine iletilen bilgiler (satici, satis konusu mal, birim fiyat, toplam tutar, alici vb.)
dogrultusunda bir ödeme limiti (örnegin; 200.000 ABD Dolarina kadar) belirlemektedir. Ödeme limiti; saticiya yapilabilecek azami ödeme miktarini göstermesinin
yanisira alicinin kredi degerliligini (kredibilite) ima etmesi yönünden de önemlidir. Bu limitin anlami; muhabir factor kurulusun, saptanan limitte belirlenen tutara kadar
sorumlu oldugu, limit disi alacaklar için bir garantisi bulunmadigi, ancak alacak bakiyesinin sadece vadesi geldiginde alicidan tahsili için ugrasacagidir.


FACTORING İLE İLGİLİ KANUNLAR VE MEVZUATLAR
A-Türk Ticaret Kanunu
Türk Ticaret Kanunu’nda factoring islemlerine iliskin herhangi bir hüküm mevcut olmayip, saticilarin faturaya bagli alacaklarinin devir ve temliki, Borçlar Kanunu’nda
düzenlenmis bulunan “alacagin temliki hükümleri”ne tabidir.
B-Borçlar Kanunu
Borçlar Kanunu’ nun 162 inci maddesinde “Kanun veya akit ile veya isin mahiyeti icabi olarak men edilmis olmadikça borçlunun rizasini aramaksizin alacakli,
alacagini üçüncü bir sahsa temlik edebilir. Borçlu alacagin temlik edilmemesinin sart edilmis oldugunu,bu sarti ihtiva etmeyen bir ikrari bilkitabeye istinat ile, alacagi
temellük eden üçüncü bir sahsa karsi iddia edemez” hükmü yer almakta ve sözlesmenin sekline dair 163 üncü madde’ de "Tahriri sekilde yapilmis olmadikça alacagin
temliki muteber olmaz. Bir alacagin temlikini vaadetmek, hususi sekle tabi degildir" denilmektedir. Diger taraftan, yine ayni Kanun’ un 164 ila 172 nci maddelerinde
ise, “alacagin devredilebilir olmasi, temlik isleminin yazili ve sözlesme seklinde yapilmasi, taraflarin medeni haklarini kullanma ehliyetlerinin olmasi” gerekliligine isaret
edilmektedir.
C- Bankalar Kanunu
Bankalar Kanunu’nun 6 nci maddesinde; “Bir bankanin verecegi nakdi krediler ile teminat mektuplari, kefaletler, aval, ciro ve kabuller gibi gayrinakdi krediler, satin
alacagi tahvil ve benzeri sermaye piyasasi araçlari, tevdiatta bulunmak suretiyle veya herhangi bir sekil ve surette verecegi ödünçler, varliklarin vadeli satisindan
dogan alacaklar, vadesi geçmis nakdi krediler, gayrinakdi kredilerin nakde tahvil olan bedelleri, vadeli islem ve opsiyon sözlesmeleri ile benzeri diger sözlesmeler ve
ortaklik paylari izledikleri hesaba bakilmaksizin kredi sayilir (4389 Sayili Bankalar Kanunu’nun 11 inci maddesinin 4672 sayili Bankalar Kanununda degisiklik
yapilmasina iliskin Kanun’un degisik 6 inci maddesi)” hükmü yer almaktadir.
Factoring sirketinin müsterisine verdigi avansin kredi olarak degerlendirilip degerlendirilemiyecegi konusunda farkli görüsler mevcuttur. Bir görüse göre; factoring
hizmetlerinin aliciya açilan bir kredi olmasi ve saticiya rücu edilmemesi nedeniyle, factoring Bankalar Kanunu yönünden alicilar lehine açilmis gayrinakdi bir kredi
olarak degerlendirilmektedir. Bir diger görüs ise; belli bir alacak karsiligi olarak verilen avansin kredi islemi olarak degerlendirilmesi yönündedir. Söz konusu avansin
verilmesi için karsilik gösterilen alacak kredi isleminde oldugu gibi teminat amaciyla verilmemistir. Bunun sebebi, henüz dogmamis alacaklar için fatura üzerinden
avans verilmis olmasidir. Ancak, bu avans üzerine, devralinan alacaklardan alinan komisyona ilave olarak faiz yürütülürse bu islemin kredi unsurlarini tasiyabilecegini
de gözönünde tutmak gerekir. Diger taraftan, verilen avans, malini satan müsteri açisindan vadesinden önce çekilen parasidir. Burada da iskonto esasina dayali kisa
vadeli kredi islemine benzer bir uygulama ortaya çikmaktadir.
D-Sigortacilik Mevzuati
Factoring sirketlerinin, alacaklarin ödenmesini garanti etmeleri ile alacaklarin sigorta edilmesinin karistirilmamasi gerekir. Çünkü, Borçlar Kanunu’nun 110 uncu
maddesine göre; garanti isleminde bir üçüncü kisinin fiilini baskasina taahhüt islevi vardir. Sigortacilikta ise bir kisinin para ile ölçülebilir bir menfaatini zarara ugratan
bir rizikonun ortaya çikmasi halinde tazminat ödenmektedir. Sigortacilik hizmetlerinin özel bir hukuki düzenlemeye tabi tutulmasi nedeniyle sigorta sirketleri disinda
kimse sigorta poliçesi düzenleyemeyecegi için factoring sirketlerinin sigorta hizmeti vermeleri olanagi yoktur.
F-Factoring Sirketleri’nin Kurulus ve Çalisma Esaslari Hakkinda Yönetmelik
Mal veya hizmet satisindan dogmus veya dogacak (fatura veya diger belgelere dayali) alacaklari devralarak tahsilini üstlenen ve bu alacaklara karsi ödemelerde
bulunarak firmalara finansman saglayan factoring sirketlerinin kurulus ve çalisma esaslari Hazine Müstesarligi tarafindan bir yönetmelikle düzenlenmistir. Factoring
sirketi kurulusu için anilan Müstesarliktan ön izin ve kurulusu takiben faaliyet izni alinmasi zorunlu olup, faaliyet izni almayan sirketler factoring islemleri ile
ugrasamazlar. Ancak, bankalar, sigorta sirketleri ve özel kanunlara göre ödünç vermeye yetkili kilinan kuruluslar ile tüzel kisilerin dogrudan veya ortak veyahut
istirakleri araciligiyla dolayli olarak ortaklik iliskisi içinde bulunduklari diger tüzel kisilere ödünç para vermeleri ve Sermaye Piyasasi Kanunu hükümleri çerçevesinde
yetkili kurum ve kuruluslarca yapilacak islemler hakkinda söz konusu Yönetmelik hükümleri uygulanmamaktadir (Yön:Mad: 1).
Anonim sirket statüsü altinda faaliyette bulunmalari öngörülen factoring sirketlerinin müsterileri ile yapacaklari islemler için yazili sözlesme düzenlemeleri zorunlu olup,
bu sirketler asagida tanimlanan islemleri yapamazlar (Yön: Md: 8).
- factoring faaliyetleri ile dogrudan ilgisi bulunmayan faaliyetler ile ugrasamazlar,
- teminat mektubu veremezler,
- Sermaye Piyasasi Kanunu’na göre menkul kiymet ihraci ile uluslararasi piyasalardan ödünç para temini disinda, mevduat veya her ne ad altinda olursa olsun bir
ivaz karsiligi para toplayamazlar,
- Kambiyo senetlerine dayali bile olsa fatura veya alacagin bir mal veya hizmet satisindan dogmus oldugunu tevsik eden benzeri belgelerle iliskilendirilmeyen alacaklari
satin alamazlar.