TARİHÇE:
Türkçeleştirme önerisi olan arkadaşlar için bilgi: Sonu -ing'le
bitse dahi İngilizce bir kelime değil. İsveç'den geliyor ve yön
bulma anlamına geliyor. Dünyada 58 ülkede ulusal federasyonu var.
Her ülkede aynı adla biliniyor. Nasıl "Kano"yu Eskimo dilinden,
"futbol"u İngilizce'den almışsak bunu da böyle kabul etmeliyiz.
Dünyada yaklaşık 200 yıllık bir geçmişi bulunan orienteering, ilk
olarak İskandinav ülkelerinden çıktığı içinmidir bilinmez dünya
sıralamasında da hala en başarılı sporcular İskandinavlar.
Orienteering rüştünü ispat ettikten sonra 1977'de olimpik bir spor
dalı olarak kabul edildi. Halen tüm dünyada her yaştan, her cinsten,
her meslekten milyonlarca insan bu sporla ilgilenmekte.
Türkiye'de de askerler, polisler, izciler, üniversitelerin spor
bölümleri gibi kendi içlerine kapalı çevrelerde 1970'li yıllardan
beri yapılıyor.
Orienteering, önceleri zorlu doğa koşullarında yapılıyordu. Daha
sonraları kapalı mekanlara taşınarak hazine avı adı altında daha
basit, problem çözmeye yönelik, takım çalışmasını destekleyen
şekillerde yapılmaya başlandı.
En iyiler:
Dünyada Erkeklerde en iyi 10
1. Bjørnar Valstad NOR
2. Michael Mamleev RUS
3. Mats Haldin FIN
4. Pasi Ikonen FIN
5. Jani Lakanen FIN
6. Yuri Omeltchenko UKR
7. Thomas Bührer SUI
8. Holger Hott Johansen NOR
9. Gábor Domonyik HUN
10. Jamie Stevenson GBR
Dünyada Kadınlarda en iyi 10
1. Simone Luder SUI
2. Vroni Koenig-Salmi SUI
3. Hanne Staff NOR
4. Gunilla Svärd SWE
5. Katarina Smith SWE
6. Heather Monro GBR
7. Karin Hellman SWE
8. Emma Engstrand SWE
9. Birgitte Husebye NOR
10. Brigitte Wolf SUI
Türkiye'de en iyi 10

1. Ferhan Karaca
2. Süleyman Demirel
3. İlyas Avcı
4. Osman Filiz
5. Fatih Özdemir
6. Veysel Güler
7. Musa Erdoğan
8. Mehmet Küçükçolak
9. İrfan Balaban
10. Cüneyt Budak
MALZEME:
Orienteeringe başlamak için bütün ihtiyacınız; bir pusula, bir
harita ve spor kıyafetler. Altimetre, GPS kullanmak gerekmiyor.
Harita, modern orienteeringin olmazsa olmaz şartıdır. Eger
civarınızda orienteering haritası yapılmış bölge yoksa bu sporu
yapma şansınız yok maalesef. Bölgenizde, şehrinizde birlik olun
herşeyden önce harita yaptırmaya çalışın.
Bu haritalar ancak özel orienteering harita yapımcıları tarafından
yapılabiliyor. Meslekleri bu. Bu adamlardan dünyada fazla yok. Belki
50 tane. Ülke ülke dolaşıp harita yapıyorlar. Böyle bir haritanın
yapılması icin önce 1:10.000’lik ve üzerinde eşyükselti çizgileri
olan temel harita lazım. Bunu sizin bulmanız gerekiyor.
Belediye’den, orman bölge müdürlüğünden ya da başka bir yerden.
Temel haritanız yoksa orienteering haritası yapımcıları bir işe
yaramıyor. Temel harita üzerine bir harita yapımcısı arazide çalışıp
onu orienteering haritası haline getiriyor. Gündüz arazide çalışıp
akşamları çizdiklerini bilgisayara taşıyor. Araziyi bir oya gibi
işliyor. 1m yüksekliğinde bir kaya, 2 m2’lik bir ıslak alan bile tek
tek işleniyor. Bir uzman haritacı 1 haftada iyi hava koşullarında
ancak 1 km2 alan haritalayabiliyor.
Eskiden orienteering’de çok uzun mesafeleri koşmak marifetmiş. Şimdi
gelişen haritacılık ve teknik sayesinde ufak alanda sürat ve doğru
yol kararları vermek önemli. Büyük yarışlarda bir yerde birkaç
saniye takılmanız sıralamada yerinizi hemen değişmesine sebep
olabilir.
NEREDE YAPILIR?
Özel bir saha gerekmediği için , orienteering ormanlık arazilerden,
çöllere, kapalı parklardan, çalılık alanlara kadar dünyanın her
yerinde yapılabilen bir spor.
International Orienteering Federation (IOF)’un belirlediği 4 ana
çeşit Orienteering branşı var:
Foot -Orienteering:
Tabanvay orienteering de diyebiliriz. Koşarak ya da yürüyerek
yapılanına deniyor.

Mountain-bike Orienteering:
Adından belli. Gittikçe yayılan bir spor. Harita ve pusula gidona
takılıyor.

Ski-Orienteering:
Kuzey disiplini kayağı ile yapılıyor. İki elde kayak batonları
olduğu için harita ve pusula korse gibi göğüse monte edilen ve
yarışmacının yüzüne doğru duran bir alete takılıyor.

Park-Orienteering:
Orienteering seyir sporu olmadığı için tv’den naklen yayınlanamıyor.
Ancak start ve finish çekilebiliyor. Bu yüzden, orienteering’i
Olimpiyatlara sokmaya çalışanlar park-orienteering’i icat etmişler.
Bu yarışlar çoğu zaman şehrin ortasında bir parkta yapılıyor.
Profesyonel orienteering’cileri yarıştırıp kameralar ile çekiyorlar.
Park-O orienteering’i geniş halk kitlelerine bu sporu sevdirme amacı
ile de yapılıyor. Çevresinde ormanlık alan bulunmayan metropoller
için ideal.
Orienteering'in bir de türleri var..

Normal:
Zamana karşı olan yarışlar. Bu türde arazideki tüm kontrol
noktalarının bulunmuş olması lazım. Bir nokta yanlış ya da eksik
olarak kontrol kartına zımbalanmışsa diskalifiye olunuyor. Bu tür
yarışlarda herkesin deneyimli olması lazım.
Skor-orienteering:
Maksimum puan toplama esasına göre yapılır. Yeni başlayanların
katıldığı yarışlar için tavsiye edilir. Her noktanın bir değeri
vardır. Zaman önceden belirlenmiştir. Bu zamanı aşanlar ceza puanı
alırlar.
Relay orienteering: Bayrak yarışı şeklinde yapılır. Ekipler halinde
yarışılır. Ekibin her elemanı araziye sıra ile çıkar ve kendine
ayrılmış noktaları bulmaya çalışır.
FAYDALI BİLGİLER:
Orienteering yarışı nasıl yapılır?
Önceden özel haritası çıkarılmış olan bir arazide diyelim 15 tane
kontrol noktası yerleştirilmiş olsun. Noktalar bir orienteering
bayrağı (kavuniçi-beyaz 30cmx30m ebatında) ve bir zımbadan
oluşmakta. Bu noktalar haritada işaretli. Yarışmacının görevi start
aldıktan sonra bu noktaları harita okuyarak, pusula kullanarak
bulmak ve en kısa zamanda bitiş noktasına gelmek. Doğru noktayı
bulduğunuz anda elinizdeki kontrol kartının ilgili kutusunu o
noktadaki zımba ile deliyorsunuz. 15 noktayı da bulduysanız yani
elinizdeki kartın üzerine 15 noktanın zımbasını bastıysanız, bitiş
noktasına geldiğinizde hakemler sizin noktaları bulup bulmadığınızı
ellerindeki anahtar karttan kontrol eder.Bu işlemi en kısa sürede
yapan kazanır.
Ormanda kaybolan oluyor mu?
Kaybolmayan oluyor mu diye sormalı? Nasıl ki yürümek düşe kalka
öğrenilirse, orienteering de kaybola kaybola öğrenilir. Ancak
orienteering'de kaybolmaktan kasıt, yerini şaşırıp yarışta zaman
kaybetmek. Harita ve yön bulma becerilerinizi geliştirdikçe ormanlar
sizin eviniz olacak, kırmızı şapkalı kız fobisinden kurtulacaksınız.
Kurtlar sizden korkmaya başlayacak.
Start:
Yarışmacıların start anında bir pusulası olması lazım. Harita ve
kontrol kartı start anında size veriliyor.İşte o anda zamanınız
başlıyor. Her iki dakikada bir kişi start alabiliyor. Start
saatiniz, dakikası ile elinizdeki kontrol kartınıza kaydediliyor.
Bitirdiğinizde bitiş zamanı yazılıyor. Aradaki fark sizin zamanınız
oluyor.

Kontrol kartını kaybetmemeniz lazım. Yoksa diskalifiye olursunuz.

Yarış alanı 1km2 ile 10km2 arası değişebilir. Aynı yarış alanında
değişik zorlukta parkurlar olabilir.

Parkur:
Yarışlarda noktalar öyle bir yerleştiriliyor ki sırasıyla takip
ettiğinizde birinin peşi sıra gelen noktalardan oluşan bir rotayı
tamamlamış oluyorsunuz. Birbirini takip eden iki nokta arasındaki
mesafe nadiren 1km'yi geçer. Modern Orienteering eskiden sanıldığı
gibi haldır haldır koşma değildir.

Parkur zorlukları: Parkur zorlukları uzunluklarına ve noktaların
arazide konduğu yerlere göre değişiyor. Örneğin kolay bir parkur
toplam 2 km uzunluğunda olabilir ve noktalar patika yanlarına ya da
bir derenin kıvrımı gibi bariz noktalara yerleştirilir. Orta
zorlukta parkurlar 6 km civarında olur.

Noktalar patika ve bariz doğa şekillerinden uzakta olur. Büyük
yarışlarda 12 km civarı parkurlar var. Bu tür yarışlarda, özellikle
zor parkurlarda yer şekillerini ve haritayı çok iyi okumak
lazım.Çünkü noktalar çok şaşırtıcı ve civarında bariz bir şekil
olmayan yerlere yerleştiriliyor!