2- ANTİDEPRESAN SINIFI İLAÇLAR
Seçici olmayan monoamin geri alım inhibitörleri:
Tofranil
Anafranil
Laroxyl
Tolvon
Desyrel
Ludiomil
Serzone
İnsidon,İnsomin
Bu grup ilaçların büyük kısmi Trisiklik antidepresanlardan oluşur ve bazı yan
etkileri vardır. 100 hastadan ortalama 7’sinde bu yan etki görünür. 1-2 hafta
içinde bunların birçoğu ortadan kalkar. Bunlardan bazıları;
Bulantı-kusma/Ağız kuruluğu/Görme bozukluğu/Kabızlık/Sık idrar yapma veya
idrar yapma zorluğu/Çarpıntı v.s

3- ANKSİYOLİTİK SINIFI İLAÇLAR
Çoğu yeşil reçete ile verilir.
XANAX/DİAZEM/RİVOTRİL/TRANXİLENE/LİDANİL/BUSPON/ATİVAN/
NERVİUM/LİBRİUM/LUMİNAL
Yan Etkiler:
Deri döküntüleri/Sersemlik hali/Uyku artışı/Kilo alma/Sinirlilik
EN ÖNEMLİ YAN ETKİSİ uygunsuz ve doktor kontrolü olmadan alındığında
oluşan bağımlılık ve kötüye kullanımdır. BU NEDENLE DİĞER TÜM İLAÇLAR
GİBİ DOKTOR KONTROLÜNDE ALINMALIDIR.
4- ANTİKOLİNERJİK İLAÇLAR
Akineton/Benadryl/Dideral
Özellikle nöroleptiklerin oluşturduğu hareket bozukluklarının azaltılmasında ve
giderilmesinde kullanılan ilaçlardır.
5- DUYGUDURUM DÜZENLEYİCİLER
Lithuril,Tegretol,Karbalex,Karazepin,Depakin,Konvu lex,Lamictal

-Şizofrenide diğer tedavi yöntemleri:
1- ELEKTRO KONVULZİF TEDAVİ (EKT,ŞOK)
Tartışmalı bir konu…
Daha önce EKT alanların %90 ı tekrar EKT tedavisi alabileceğini söylüyor
Az eğitimli, ileri yaştaki , hiç EKT yapılmayan hastalar EKT ye karşı
Yeni ilaçlar EKT kullanımını azalttı
Nasıl bir yöntem?
Başa 2 yanlı yerleştirilen elektrotlarla (200-1000 miliamperlik, 2-3 sn süren,
ancak %1 i beyne ulaşan devamlı akımla) 20-30 sn Jeneralize tonik klonik
konvulsiyon oluşuyor. Hastalar önce,EKG, EEG, AC grafisi ve kan tetkiklerinin
de yapıldığı dahili muayeneden geçiyor. Bu arada ilaçları kesiliyor yada
azaltılıyor. 6-8 arası bir açlık döneminden sonra, kısa süreli anestezik maddeler
ve kas gevşeticiler veriliyor. Tedavi ekibi, psikiyatrist, anestezi uzmanı, hemşire
ve hasta bakıcıdan oluşuyor.
KİMLERE EKT YAPILIR?
Depresyon/Şizofreni (katotonik tip, ilaca direnç)/Manik epizod/Tıbbi hastalık,
ilaç kullanamama/Gebelik
Sürdürüm tedavisi olarak (haftada 1)
Etki mekanizması:
Beyinde oluşan elektriksel nöbet ile hemisfeler arası dengenin yeniden
düzenleniyor, anormal aktivite baskılanıyor şeklinde görüşler var.
Reseptör ve ikincil haberci sistemlere etkileri var.
Bir başka görüşe göre de antidepresanlara benzer etki gösteriyor.
Yan etkileri;
Mortalite,
her tedavi için;
binde 2, her hasta için; yüzde 1
Geçici bellek bozukluğu, en sık görülen yan etkidir. Başağrısı, kas ağrıları da
tedavi sonrası görülebilir
Uygulama şeması:
Haftada 3 kez, günaşırı, toplam ortalama 7 kez yapılır
Kontrendikasyonlar:
kafaiçi yer kaplayan lezyonlar
Mİ, anevrizma,

2- BİREYSEL PSİKOTERAPİLER, GRUP TEDAVİLERİ
Bireysel Psikoterapiler;
Tek başına kullanılmaz, ilaç tedavisi ile birlikte olmalı.
Güven ilişkisi ilaç kullanımına uyumu arttırır.
Her hasta için kendine özgü yaklaşımlar olmalı.
Güvenli, terapötik, iletişim, yedek ego,
Gerçeğe yönelimli, destekleyici terapi,
Terapi sıklığı ve süresi değişken
Grup tedavileri:
Yatan-ayaktan hastalara uygulanır,
En az bireysel psikoterapiler kadar etkilidir.
7-12 Üyeli gruplar, haftada 1 kez toplanır, 1 saat sürer. Hastalara
semptomlarıyla başa çıkmada yardımcı olur. Kişilerarası etkileşimin artması
hedeflenir. Destekleyici yaklaşımla, grup dışı iletişim de teşvik edilir.
Sosyal beceri eğitiminde; Etkili konuşmada temel ilkeler, bir sohbeti başlatmak -
sürdürmek –sonlandırmak, Sorun çözme teknikleri , şizofreni nedeniyle yakın
çevreyle yaşanan sorunlar(hastalığı saklama, ailenin eleştirel tutumu) , Hastalık
belirtilerinin çevreyle ilişkilerde yarattığı sorunlar(paranoid düşünceler gibi)
Okulu bırakma ya da kayıt dondurma veya işe başlama, bırakma gibi önemli
olaylar öncesinde grubun görüşünü alma, İşyeri ya da okulda yaşanan sorunlar
gibi konular ele alınır. Sohbet edebileceğimiz yeni insanlarla nerede
karşılaşabiliriz? Bu kişilerin sohbet etmeye istekli olup olmadığını nasıl anlarız?
Yeni tanıştığımız biriyle sohbete nasıl başlayabiliriz? Gibi soruların cevapları
aranır.
İstanbul Tıp Fakültesi Psikiyatri A.B.D, Psikotik Bozukluklar
Araştırma Programı (PAP) da halen 3 şizofreni hasta grubu , bu tarzda
çalışmaktadır.

Aile Tutumu Hakkında:
Ailelerin Psikotik Hastalığı Olan Yakınlarıyla İletişimde Dikkat Etmeleri
Gereken Noktalar:
Psikotik hastalık ; bir insanın hissetme, bağlantıya geçme, davranma
yeteneklerine zarar vermesine rağmen genellikle hastanın temel doğasına zarar
vermez. Önceden sevilen ya da sevilmeyen şeyler değişmez.
Bir şizofreni hastasından ne beklenebilir?
Hasta yakını olarak yanlış umutlardan kaçınmalıyız!
Gerçekdışı beklentilerin hem bize hem hastamıza zararı olur.
Hastaneden yeni çıkmış birine basit ev işleri dahi ağır gelebilir , fakat bu
kendine ait işleri yapamayacağı anlamına gelmez.
Yakınımız okula, işe gidebilir mi?
Bu konuda üzerinde bir baskı hissetmezse gitmesi daha kolay olacaktır.
İşlev düzeyinin artması zamana bağlıdır.
Kendisi için ,kendi bakımı ve sahip oldukları şeyler için sorumluluk almaya
cesaretlendirilebilir.
Hasta olan yakınlarının üstüne duygusal olarak fazla düşen ailelerde hastalığın
alevlenme olasılığı daha yüksek bulunmuştur.

+Aşırı duygusal ilginin biçimleri:
Ses tonu;
Sesin eleştirel bir ton taşıması
Örneğin ; Sen hala yataktan kalkmadın mı? gibi
Sesin şiddeti;
Örneğin ; yukardaki cümlenin yüksek sesle söylenmesi,
Eleştirel bir tarzda yapılan yorumlar;
Örneğin ; Sen zaten ben söylemeden kalkmazsın ki ! gibi
Kişisel eleştiriye yönelik saldırgan sözler;
"Bıktım senden"
"Bizi mahalleye rezil ediyorsun"
"Senin yüzünden eve misafir çağıramıyorum"
"Şimdi polis çağırıp seni Bakırköy'e tıktıracağım"
Aşırı koruyucu tutumlar
Önemsiz konularda çok fazla endişelenme;
Örneğin; dışarıya çıktığında başına birşey geleceğini düşünme.
Aşırı koruyucu bir tutum içine girmek. Örneğin , yalnız gidebileceği yerlere
birlikte gitmeyi istemek,
Aşırı müdahaleci olmak. Örneğin ; dışarı çıkarken montunu giy ya da mavi
kazağını giy demek gibi.

+Genel Tutum
Yakınınızın inatçı , ağzı sıkı olmadığını hatırlayın.Zor bir zaman geçirdiğini ,
kendisine neler olduğunu anlamaya çalıştığını , bu tür bir karışıklığı kelimelere
dökmenin hiç de kolay olmadığını düşünmemiz , cevap vermemesine , zamanını
kullanmasına izin vermemiz , söylediği şey mantık dışı da olsa , uzun zaman da
alsa dinlemeye çalışmamız ve sabırlı olmamız önemlidir.
+Nasıl davranalım?
Ailenin daha sakin ve telaşsız davranabildiği durumlarda hasta kendini daha
rahat hisseder
- Hastanızın rakibi değil dostu olduğunuzu unutmayın
- Eksik gördüğünüz şeyleri doğrudan eleştirmeyin
- Hastalığı ile ilgili endişelerini anlayışla karşılayın
- Yapmak istemediği şeyler konusunda zorlamayın
Ancak ilgi gösterdiği aktivitelere teşvik edilebilir.Örneğin; markete gitmek
hoşuna giderdi, şu anda da gidebileceğine inanıyorum gibi.
Bazen de benim için süt alırsan ben de sigaralarını alabilirim denilebilir.
Bazen de hastaya basitçe hareketlerinin sonuçlarını hatırlatmak önemli olabilir.
Örneğin ; senin kararını anlayabiliyorum fakat anlaşmamız senin markete gidip
alışveriş yapabileceğin şeklindeydi denilebilir.
- Sorgulayıcı olmayın!
"Ne düşünüyorsun"
"Niye böyle yapıyorsun" gibi sorular sormayın
- Günlük yaşamadaki olaylardan söz etmeyi deneyin
- Neler yapmak istediğini konuşun
- Öncelikle temizlik, giyim ve düzenli yemek konusunda teşvik edin
İyi dengelenmiş , yüksek protein ve vitamin içeren yiyecekler hazırlayabilirsiniz
ya da bunlar için teşvik edebilirsiniz. Yüksek miktarda karbonhidrattan
kaçınmak ( patates kızartması,çikolata ve kahve v.b ) fakat tartışmaya da
girmemek önemlidir.
- Düzenli bir şekilde uyumak ; belli saatlerde yatıp belli saatlerde kalkmakla
ilgili de teşvikler olabilir.
- Ev işlerinde sorumluluk verin
- Sosyal ortamlara katılmaya teşvik edin, ancak zorlamayın, eve bir arkadaşını
yemeğe çağırmak uygun olabilirken düğüne gitmesi sıkıntı verebilir.
Şehir dışında piknik, yürüyüş, araba gezintisi yapmak için öneride bulunulabilir.
Sizinle sohbet etmek yakınınıza zor gelebilir
Ancak birlikte bir şeyler yapmaktan hoşlanabilir
Örneğin; birlikte TV izlemek, müzik dinlemek, iskambil oynamak, sizin bir
şeyler okumanız gibi
- Tanıdığı ya da tanımadığı kişilerin yanında sıkıntısı olursa bununla nasıl başa
çıkabileceği konusunda tavsiyelerde bulunun
O ortamdan uzaklaşıp , dikkatini başka şeye verebileceği,
Konuyu değiştirip , istediği hoşuna gidecek bir konuyu açabileceği v.b
- Kronik hastalığı olan birisiyle yaşamak sorumluluk isteyen bir durumdur.
Bunu ızdırap ve onunla sonsuza kadar yaşayacakmış gibi düşünmeyin.
- Onun dışarda diğer insanlarla iletişim içinde olmasına izin verin.
- Kendinizi de ilginç aktivitelere dahil etmeye çalışın ki bütün hayatınız
hastadan ibaret olmasın.Örneğin tatillere çıkabilir , ilgi alanlarınızla
uğraşabilirsiniz.
- Birçok aile üyesi ; sinirlenme , utanma , suçluluk , panik , üzüntü , gücenme
yaşayabilir.Bunlar doğal tepkilerdir , bunları hissettiğiniz için kendinizi
suçlamayın.
Hastalığın alevlenme dönemi yatıştıktan sonra;( hastaneden çıkış sonrası)
- Sakin ve yavaş sesle konuşun
- Basit cümleler kurun
- Günlük faaliyetleri hep aynı saatte yapın, hastanız ne zaman eve geldiğinizi,
yemeğin kaçta yeneceğini vb. bilsin
- Bir şey söyleyip sonradan vazgeçmeyin
- Neyi niçin yaptığınızı açıklayın
- Hastanızı fazla kontrol etmeyin, rahat bırakın. İlk günlerde istemezse yemeği
tek başına yemesi daha uygun olabilir
- Takdir ettiğinizi gösterin
- İlaçlarını düzenli almasını ve randevularına gitmesini hatırlatın, ancak zor
kullanmayın

İlaç tedavisinde yaşanan sorunlar,
İlaç almayı reddetme nedenleri
1. Hasta olduğunu kabul etmemek
2. İlaca bağlı istenmeyen etkiler
3. İlaç almanın hasta olduğunu hatırlatması
4. Kendisini iyi hissettiğinden ilaç almayı unutmak ya da ihtiyacı olmadığını
düşünme
+Neler yapılabilir?
1. Yakınızın ilaçla ilgili yakınmalarını dinleyin, anlayışlı olmaya gayret edin
2. Tehdit etmeden ilaçlarını düzenli kullanmazsa hastaneye yatabileceğini
anlatın
3. İlaçları yemeğine karıştırmayın
4 . Evde başka ilaç kullananlar varsa herkes aynı saatte ilacını alabilir
5. Yakınınız ilaç almayı kesinlikle reddediyorsa 2-3 haftada bir injeksiyon
şeklinde kullanılan ilaçlara geçilebilir
Kendiniz için neler yapabilirsiniz?
Kendi sağlığınıza dikkat edin !
Beslenmenize dikkat edin
Yeterince uyuyun
Mümkün olduğunca yürüyüş yapın
Her gün kendiniz için belirli bir süre ayırın
Bir kursa devam edebilirsiniz
Belirli aralarla dost ve yakınlarınıza gece gezmesine gidebilirsiniz
İmkanlarınız uygunsa tatile çıkın
Kendinizi suçlamaktan veya eleştirmekten kaçının
Üzüntü ve sorunlarınızı yakınlarınızla paylaşın
Aile içinde işbölümü yapın
Ailenizin diğer üyelerini ihmal etmeyin
Her şeye karşın hayatın devam ettiğini unutmayın. Bu hastanız için de iyi
olacaktır.

ŞİZOFRENİ ve PSİKOZ KAVRAMI
Psikoz Kavramı: Kısaca kişinin gerçeklikle alakasını koparan akıl
hastalıklarının genel adıdır. Psikozlar en basitinden bir kaç gün süren kısa
psikozlar ve bazen bir ömür boyu devam edebilen şizofreni yelpazesinde
çok fazla sayıda hastalık ihtiva eder.
Hayatımızın en büyük nimetlerinden biri şüphesiz akıldır. Aklımız
sayesinde gerçekleri çarpıtmadan kavrar ve ona uygun sonuçlar çıkarırız.
Şizofreninin de içinde bulunduğu psikozlar dediğimiz hastalıklarda
kişilerin gerçeği değerlendirmesi bozulur. Psikiyatrik hastalıklar içinde
sıklığı olarak % 3-5 arasında değişen şizofreni yıllar boyunca insanların
hem korktuğu hemde ilgi duyduğu bir hastalık olagelmiştir.. Bunun nedeni
gizemli bir yaşam ve normal davranışların ötesine gitmekte yatar sanırım.
Şizofrenlerde görülen belirtileri şu şekilde sıralamak mümkündür.
1-Hezeyanlar (Sanrı-Delusion) : Gerçeğin ötesinde kendi kafasında
kurduğu şeyleri gerçeklermiş gibi değerlendirme. İkna için makul delillerle
bile onları değiştirememe. Paranoid kıskançlık yada büyüklük hezeyanları
gibi.
2-Varsanılar (Halusination): Kulağına gaiblerden sesler gelmesi, gözüne
kimsenin göremediği varlıkların görünmesi burnuna kötükokular gelmesi
gibi.
3-Konuşma içeriğindeki acayiplikler: Kelime salatası yada anlamın
birbirinde kopup konuşmanın içeriğinde bir bütünlük olmaması durumu
vardır.
4- Garip davranış:Herkesin ortasında tuvaletini yapma yada herkesin
ortasında masturbasyon yapmayı makul görme gibi yada hiç hareket
etmeden uzun süre kalma vs.
5-Kişinin yüzünde donuk bir duygu ifadesi varlığı, konuşmamam yada
kişinin herhangi bir olay karşısında duygu ifade edecek jest ve mimik
göstermemesi.
Sayılan belirtilerin hepsinin bir şizofrende olması gerekmez. İlk ikisi var
ise kişiye psikoz grubu hastalıklardan birisi var deriz. Bunlar içerinde süre
ve hastalığın şiddeti şizofreni demek için gerekir. 6 aydan daha uzun bir
süre psikoz belirtileri gösteren hastalara şizofreni diyebiliriz.

Şizofreni Tipleri
Şizofreni tanısı konulduktan sonra alt tiplere ayrılır. Tabloya hakim olan
belirtinin tipine göre yapılan alt tiplemelEr hastalığın geleceği ve nasıl
olabileceği (prognoz) hakkında da ön kestirme yapmamıza yardımcı olur.
Bu tipleri kısaca şöyle sıralayabiliriz.
1. Paranoid tip Şizofreni: Bu tip şizofrenlerde hastalığın
normal insanlardan ayırt edilmesi oldukça zordur. Çünki
kişilerde hezeyanları doğrultusunda zaman zaman zaman
yapabilecekleri davranış dışında etrafa garip gelebilecek çok
fazla belirti yoktur. Bir veya birkaç hezeyana ek olarak sıklıkla
kulağa gelen sesler vardır. Bu hastalar diğer şizofreni alt
tiplerinde olduğu gibi garip davranışlar garip konuşmalarda
bulunmazlar. Hatta bazen çevrelerinde hezeyanlarına inanan
insanlar bile bulunabilir. Şizofreninin bu tipi ile yine bir psikoz
olan Hezeyanlı Bozukluk çok sıklıkla karıştırılabilr.