1969 Yılına Gelinirken Olan Gelişmeler

1962 yılından sonra, IRA’ nın siyasi kanadı Sinn Fein kendini göstermeye başlamış ve ‘Sivil Haklar Kampanyası’ nı ortaya atmışlardır. Bu kampanyanın savunduğu görüş, Britanya toprakları üzerinde yaşayan herkesin eşit haklara sahip olması gerektiği idi. Bu görüş Londra’ dan ters tepki aldı ve buna ek olarak Katolik ve Protestanlar arasındaki soğuk bağların kıvılcımlanıp yeniden alev alması sonucunu doğurdu. Protestanlar ve Katolikler arasında çıkan çatışmalarda Mart 1969’ da Belfast’ ta birçok patlama meydana geldi. Bunların çoğunluğunun sorumlusu olarak IRA gösteriliyordu. Fakat çeşitli olayların sebebi olmasına rağmen çoğu olayın kaynağı IRA değil, Ulster Gönüllü Güçleri (UVF) idi. Protestanların 1869 yılında yaşadıkları bir tarihi coşkunun 100. yıldönümü kutlanırken, Katolik mahallelerinden geçen Protestanlar, Katolikler ile karşı karşıya geldiler ve çatışmalar alevlendi. Bunun üzerine İngiliz birlikleri olaya müdahale etmek zorunda kaldı.

1969 YILI VE SONRASINDA IRA

Provisional IRA’ nın Etkisinin Artması

1969 yılında IRA, Provisional Irish ublican Army ve Official Irish ublican Army olmak üzere ikiye bölündü. Provisional IRA militarist milliyetçi bir yol seçerek ülkenin kaderi üzerinde ciddi bir şekilde etkili olmak istediğini gösterdi.
Provisional IRA’ da etkili olan başlıca kişiler; örgütün ilk şefliğini yürütecek olan Sean Mac Stiofain, Provisional Sinn Fein’ in ilk başkanı Ruairi O Bradaigh, Daithi O Conaill ve Joe Cahill idi. IRA’ nın içinde bir hiyerarşi de vardı. İrlanda Gönüllüleri nerede yaşadıklarına bağlı olarak organize ediliyorlardı. Belirli bir bölgede yaşayan gönüllüler bi bölük meydana getiriyorlardı. Bu bölükler birleşip bir taburu, bu tab***ar da birleşip bi tugayı meydana getiriyorlardı.
IRA’ nın her bölümü GAC ( IRA General Army Conventions ) a delege gönderme hakkına sahipti. GAC, IRA’ nın en üst düzey karar alma mercii idi. Topluluk 1969 yılına kadar düzenli olarak toplanıyordu. Fakat sonraları toplantıları gerçekleştirmek zorlaşmaya başladı. Çünkü böyle geniş çapta yasadışı bir örgütü organize edip bir araya getirmk gerçekten zordu.

Kanlı Pazar ve Sonrası

1969-71 yıllarında IRA silahlanma yönünden oldukça fakirdi. Silahların çoğu 1950’ lerde gerçekleşen ‘The Border Campaign’ den kalmaydı. Bu silahlar Lee Enfield tüfekler, Webley tabancalar, Thompson makinalı tüfeklerdi. IRA’ nın kullandığı patlayıcılar nitrik asit ve gliserinden oluşan güçlü bir patlayıcıydı. Çatışmaların ilk yıllarında IRA; İngiliz Ordusu, Ulster Kraliyet Polis Örgütü ve İngiliz yanlılarından korunmak için bu patlayıcıları kullanmaktaydılar.
1971 yılında Kuzey İrlanda yönetimi özel durumlara özgü yasaını yürürlüğe koymuştu. Fakat bu karar Katolikleri kızdırmış ve bunun üzerine Katolikler artan bi şiddetle buna karşılık vermişlerdi. 30 Ocak 1972’ de bu eylemler sırasında gelen paraşütçü birliğinin Katoliklere açtığı ateş sonucu 13 öldü. Tarihte bugün Kanlı Pazar (Bloody Sunday) olarak bilinmektedir. Bu olay İrlanda insanının hisleriyle oynamış ve birçok İrlandalı gencin IRA’ ya katılmasına yol açmıştır. IRA bu olayla gücüne güç katmıştır.

Bu olay üzerine Londra hükümeti, Kuzey İrlanda parlamentosu Starmont’ u feshetti ve burayı doğrudan kendisine bağladı. ‘kuzey İrlanda Ofisi’ denilen bir yönetim birimi meydana getirildi. Protestanlar İngilizlerin desteğinin Katoliklere dönmesinden endişe duyuyorlardı. Bu sebepten dolayı ‘İralnda Konseyi’ oluşturulması önerisine karşı çıktılar. Fakat Mayıs 1974’ te çıkan olaylar sonucu koalisyon hükümeti düşüp Kuzey İrlanda tekrar direkt olarak İngiliz yönetimine girmiştir.
Daha sonrasında IRA terörist saldırılarını İngilizler üzerine yoğunlaştırmıştır. 4 şubat 1974’ te İngiliz Ordusu’ nun personelini taşıyan otobüse bomba yerleştirilmiş, bir kadın, iki çocuk ve dokuz asker olmak üzere 12 insan bu saldırıda hayatını kaybetmiştir. Daha sonra yine 1974’ te Guildford’ da gerçekleşen bombalı saldırı sonucu 5 kişi ölmüş, 182 kişi yaralanmıştır. Guildford dörtlüsü denilen dört kişi suçlu bulunmuş ve ömür boyu hapise mahkum edilmiştir. Bu olaydan 15 yıl sonra dava yargıcı kararında bir değişiklik yapıp ‘araştırma mem***arı yalan söylemiş olabilirler’ diyerek bu kişileri serbest bırakmıştır. 1974’ te iki pabda meydana gelen bombalı saldırılarda toplam 21 kişi hayatını kaybetmiştir. 7 Kasım 1974’de Woolwich’ te meydana gelen bir bombalı saldırıda da iki kişi hayatını kaybetmiştir. 1975’ te de bir polis memuru, bir iş adamı ve bir TV çalışanı öldürülmüştür. 1979’ da bir IRA bombalı saldırısı sonucu Britanya Kraliçesinin kuzeni ve ailesi öldürülmüştür. Aynı gün IRA militanları Newry yakınlarındaki Narrow Water’ da 18 İngiliz askerini öldürmüşlerdir.

İngiliz Hükümeti Kuzey İrlanda üzerinde uygulaması gereken politikada sürekli yanılıyor, bu da onlara pahalıya mal oluyordu. Ekonomik problemler işsizliğe sebep oluyor bu da dolaylı olarak Sinn Fein ve IRA’ nın güçlenmesi sonucunu doğutuyordu. Ama tüm bunlara rağmen sosyal politika yanlış işleyişine devam ediyordu. 1976’ da adil istihdam yasası çıkarıldı. Fakat bu yasa da Protestanların lehine olduğu için Katolikler tarafından tepki görüyordu. Bunun sonucu olarak ta toplumsal gerilim gitgide artıyordu.
80li yıllara gelindiğinde İngiliz hükümetini zor günler bekliyordu. IRA ve Marksist INLA üyeleri bir direniş planlamışlardı. Yapacakları sivil direniş ile uluslararası hukuki merciilerde de söz hakkına sahip olacaklardı. IRA ve Marksist INLA üyeleri Nisan 1981’ de greve başlamışlardı. Nisan 81’ de başlayıp 3 Ekim 1981’ de 10 kişinin ölümüyle sona eren grevde ilk ölen Bobby Sands olmuştu.
Bobby Sands, Kuzey Belfast’ lı bir ailenin çocuğuydu. Protestanların yoğun olarak yaşadığı bu bölgede Protestanların baskısına maruz kalan aile Haziran 1972’ de buradan taşınmak zorunda kalmıştı. Tam bu dönemde 18 yaşındayken İrlanda Cumhuriyetçi Ordusu’nun faaliyetlerine katılan Sands, Ekim 1972’ de kaldığı evde 4 silah bulunması üzerine tutuklanır. Cezaevinde kaldığı 3 yılı kendisini eğitme dönemi olarak nitelendiriyordu. 1976’ da serbest bırakıldı. Taksicilik yapmaya başlayan Sands hapisten çıktıktan 6 hafta sonra Belfastta bir bomabalama mahallinin yakınında arabasında bulunuyordu. Yapılan aramada arabada bir silah bulunmuştu ve bu Sands için sonun başlangıcı oldu. 11 ay hapisten sonra mahkemeye çıkarılan Sands ‘işgal kuvvetlerinin mahkemesi’ olarak gördüğü Birleşik Krallık mahkemesi’ ni tanımadığını açıkladıysa da 14 yıla mahkum olmaktan kurtulamadı. Tutuklandığı sırada arabada bulunan 3 arkadaşı da 14’ er yıl hapse mahkum oldular. Bir silah için dört adet 14 yıl. Hapisteyken Şubat 1979 sonrası IRA’ nın yayın organı ‘An Phoblacht’ için takma ismiyle yazmaya başlamıştı. 5 Mayıs 1981’ de, 27 yaşındayken açlık grevinin 66. gününde ölen Bobby Sands ölmeden üç hafta önce bağımsız milletvekili Frank Maguire’ ın ani ölümü üzerine boşalan sandalye için yapılan ara seçimlerde Sinn Fein listesinden İngiliz Parlamentosuna milletvekili seçilmişti.
80li yıllarda IRA’nın terörist eylemleri devam etmiştir. 10 Ekim 1981’ de bir bombanın patlaması sonucu 2 kişi öldü ve 39 kişi yaralandı. 26 Ekim 1981’ de bir bomba, imha ekibinden biri onu imha etmeye çalışırken patladı ve bir ölü ile sonuçlandı. 20 Temmuz 1982’ de bir bomba 2 kişiyi öldürdü. 83’ te IRA tarafından yerleştirilen bombanın patlaması sonucu üçü polis altı kişi ölmüş ve 90 kişi yaralanmıştır. 1984’te saldırının ana amacının Başbakan Margaret Thatcher olduğu bombalamada Broghton Hotel’ de 5 kişi öldü. 1989 yılında gerçekleştirilen bombalama sonucu Kraliyet Deniz Kuvvetleri’ nden 10 kişi öldürülmüştür.

IRA 1990 yılından 2000 yılına kadar da Kuzey İrlanda ve İngiltere’ de çeşitli saldırılarda bulunmaya devam etti. 1990 yılında Kuzey İrlanda’ da arabaların bombalanması sonucu 7 kişi öldü, 37 kişi yaralandı. 20 Temmuz !990’ da Londra’ da gerçekleştirilen bombalı saldırıda çevre büyük zarara uğratıldı. 19 Eylül 1990’ da Hava Şefi Sir Peter Terry’ ye evinde bir saldırı gerçekleştirildi. Nişancının açtığı dokuz el ateşten yaralanan Sir Terry ucuz kurtuldu. 18 Şubat 1991’ de İngiltere’ de bir bombanın patlaması sonucu bir kişi öldü, 38 kişi yaralandı. 10 Nisan 1992’ de, Londra’ da 3 kişinin ölümüne ve 91 kişinin yaralanmasına sebep olan bir patlama gerçekleşti. 1992’ de Kuzey İrlanda’ da Omagh yakınlarında 8 işçi bir IRA bombası ile öldürüldü. Kuzey İrlanda’ da Shankill Caddesi’ nde 93 yılında gerçekleştirilen bombalı saldırıda toplam 10 kişi öldü. 1 Eylül 1994’ te IRA ateşkes ilan etti fakat aradan henüz iki sene geçmeden 10 Şubat 1996’ da Londra’ da iki sivilin öldürülmesiyle ateşkes osna erdi. 7 Ekim 1996’ da Kuzey İrlanda’ da IRA bir İngiliz üssünü bastı ve bir askerin ölümüne ve 31 kişinin de yaralanmasına sebep oldu. IRA 19 Temmuz 1997’ de ikinci kez ateşkes ilan etti.