Polonya
Her fırsatta ulusal geçmişinden duyduğu gururu ifade eden Polonya'nın ülke olarak tarihi, yaklaşık bin yıl geriye gidiyor.
POLONYA'NIN KÜNYESİ
Nüfus: 38 milyon 500 bin (BM 2005)
Başkent: Varşova
Yüzölçümü: 312.685 km2
En yaygın diller: Lehçe
En yaygın din: Hıristiyanlık
Ortalama ömür: Erkeklerde 70, kadınlarda 78 yıl (BM)
Para birimi: 1 zloti =100 groszi
Başlıca ihraç ürünleri: Makine ve ulaşım araçları, gıda, kimyasal maddeler, Ortalama yıllık gelir: 7.100 $ (Dünya Bankası, 2005)
İnternet uzantısı: .pl
Uluslararası telefon kodu: +48
Ancak Avrupa'nın kalbinde yer alan ülke pek çok kez çalkantılı ve sarsıntılı dönemlerden geçti.
Pek çok kez başka ülkelerin işgali altında kalan Polonya'da, son olarak İkinci Dünya Savaşı sırasında milyonlarca kişi hayatını kaybetti. Bunların yarısı Yahudiydi.
GENEL BİLGİLER
Polonya Komünist düzenin yıkılmasından 15 yıl sonra Avrupa Birliği üyesi olarak siyasi tarihinde yeni bir döneme girdi.
1980 Ağustos'unda Gdansk tersanesindeki grevler ardından yetkililerle verilen anlaşma doğrultusunda kurulan Dayanışma Hareketi, Sovyet Bloğu'nun ilk bağımsız siyasi hareketi kabul ediliyor.
Siyasi özgürlük girişimleri, 16 ay sonra sıkı yönetim ilan edilmesiyle sekteye uğrasa da Dayanışma Hareketi'nin başını çektiği kampanyalar sonunda Polonya, 1989'da Doğu Avrupa ülkeleri arasında komünist düzenin yıkıldığı ilk ülke oldu.
Vatikan'da Polonya kökenli olan Papa İkinci Jean Paul'ün bulunuyor olması 1980'li yıllar boyunca Dayanışma Hareketi üzerinde önemli etki yarattı.
Katolik kilisesi günümüzde de toplumsal yaşamın en etkili güçlerinden birisi.
Kilise okullarda ibadet ve kürtaj gibi konularda yaşanan tartışmalarda etkin rol alıyor.
AB süreci
Komünizm ile AB üyeliği arasında geçen 15 yılda, ülke merkez sağ ve merkez sol hükümetler arasında gidip geldi. Bunlardan çoğu yolsuzluk suçlamaları ile karşı karşıya kaldı.
Polonya 10 yeni AB üyesinin en büyüğü
Polonya bir piyasa ekonomisi yaratma ve dış yatırım çekme konusunda başarılar sağladı ancak ülkede işsizlik oranları hala yüksek, gelir düzeyi ve büyüme oranları ise düşük.
Hantal ve büyük tarım sektörü verimli değil. Gelecekte tarım sektörüne sağlanacak AB teşviklerinin düzeyi Polonya'nın üyelik sürecindeki başlıca tartışma konularından biriydi.
Nüfusunun yüksekliği dolayısıyla AB karar mekanizmalarında önemli bir söz hakkına kavuşan Polonya'nın Avrupa anayasasıyla ilgili itirazları da süreci sekteye uğratan önemli bir unsur oldu.
Ancak 1999'da NATO üyesi olan Polonya, 10 yıl süren adaylık süreci ardından, 2004'te AB üyesi oldu.
Yaklaşık 40 milyon nüfuslu Polonya'nın dünya siyasetinde adı, Irak'ta ABD öncülüğündeki askeri harekata destek vermesi ardından daha sık duyulur oldu.
Polonya, 2003 Eylül'ünden bu yana 2 bini kendi ordusundan yaklaşık 9 bin kişilik bir çok uluslu gücün komutasını üstlenmiş durumda. NATO da bu güce teknik destek veriyor.
Konunun yarattığı tartışmalara rağmen, muhafazakar hükümet, önceki iktidarın askerleri 2006 yılı başında çekme kararını geri aldı.
LİDERLER
Devlet Başkanı: Lech Kaczynski
Muhafazakar görüşlü Hukuk ve Adalet Partisi'nden Lech Kaczynski 2005 Ekim ayında düzenlenen cumhurbaşkanlığı seçimlerini ikinci turda kazandı.
İki kardeş iktidar partisinin kurucuları
Özellikle geleneklerine bağlı kırsal kesimlerde geniş bir tabanı vardı.
Seçildiği sırada başkent Varşova'nın belediye başkanı olan Kaczynski, serbest piyasa reformlarına geçişte acele edilmemesini, sosyal güvenlik programlarının muhafaza edilmesini savunuyor ve "Hıristiyan değerlerine" dönüş çağrısı yapıyor.
Lech Kaczynski Hukuk ve Adalet Partisi'ni ikiz kardeşi Jaroslaw ile birlikte kurdu. Jaroslaw Kaczynski halen partinin liderliğini yürütüyor.
Polonya anayasasına göre cumhurbaşkanının yetkileri başbakana göre oldukça sınırlı. Ancak dış politika konusunda yine de söz hakkı sağlıyor.
Başbakan: Jaroslaw Kaczynski
Cumhurbaşkanı'nın tek yumurta ikizi olan Jaroslaw Kaczynski, 2006 Temmuz'unda lideri olan partinin gösterdiği başbakanın istifası ardından bu görevi üstlendi.
25 Eylül 2005'te düzenlenen genel seçimler sonunda Hukuk ve Adalet Partisi birinci parti olarak dört yıllık merkez sol hükümetine son vermişti.
Ancak parti kurucularından Lech Kaczynski'nin cumhurbaşkanlığı adaylığı şansını baltalamamak üzere Jaroslaw Kaczynski başbakan olmayacağını açıkladı.
Parti bunun üzere 46 yaşındaki Kazimierz Marcinkiewicz'i görevlendirdi.
Partinin seçim vaadlerinin başında yolsuzluk ve suçla mücadele, kamu finansmanının yeniden düzenlenmesi ve konut ve yol yapımları geliyordu.
Başta bir azınlıl hükümeti kuran parti, başbakan değişimi sırasında iki partiyle koalisyona gitti.
Bunlar, kırsal kesimde güçlü olan popülist Meşru Müdafaa Partisi ile sağ görüşlü Polonya Aileleri Birliği.
Her iki partinin liderleri de hükümette başbakan yardımcısı oldu.
Koalisyon ortaklarının her ikisi de Avrupa Birliği üyeliğine muhalefet ediyordu. Ancak hükümete girmelerinden bu yana bu alanda ve ekonomik reform konusunda muhalefetlerini yumuşattılar.
Yine de bu ortaklık hem ülke içinde hem de AB'de tartışma yarattı.
- Dışişleri Bakanı: Anna Fotyga
- Maliye Bakanı: Stanislaw Kluza
MEDYA
Polonya medyası orta ve doğu Avrupa bölgesindeki en büyük pazarı oluşturuyor. Bu nedenle ülkede pek çok yabancı grubun da yatırımları var.
Devlet denetimindeki TVP, iki ulusal kanalıyla hala en büyük izleyici kitlesine sahip. Kurum bünyesinde yerel yayınlar ve uluslararası yayın yapan uydu kanalı TV Polonia da bulunuyor.
Polsat ve TVN ise en önde gelen ticari kanallar. Dijital yayın yapan Cyfra+ Fransız Canal+ televizyonunun kurduğu bir şirket.
Polonya halkının yaklaşık dörtte biri de yabancı kanalları da izliyor.
Radyoya ilgi geçmişe göre azalmış olsa da ülkede hala yayın yapan 200'ü aşkın istasyon var.
Gazetelerin sayısı ise yerel ve bölgesel yayınlarla birlikte 300'ü buluyor. Ancak ülke genelinde gazete okuma oranı yüzde 30'un altında.
Basın
Gazeta Wyborcza
Rzeczpospolita
Polityka (haftalık)
Newsweek Polska (haftalık)
The Warsaw Voice
Radyo - Televizyon
Telewizja Polska (TVP)
TV Polonia
TVN
Polsat
Cyfra+
Polonya Radyosu
RMF FM
Haber Ajansı
Polonya Haber Ajansı (PAP)