Sizde canavarlaştırdıklarımızlardan mısınız?
Yıllardan beri Türkiye’de trafik sadece “kaza” olarak algılanmıştır.Oysa trafik bir çok alanı içine alan ,herkesi ilgilendiren ve hayatın tam ortasında olan konudur.Trafiği sadece kaza boyutu ile bakmak yerine nasıl en güvenli trafik ortamı oluşturabiliriz anlayışıyla bakmak gerekir.
Bilindiği gibi trafik, yol, araç ve yol kullanıcılarından oluşur. Türkiye’de bugüne kadar çoğunlukla da mühendislik açısından trafik değerlendirilmiştir.Diğer bir değerlendirme ise; trafikteki problemin denetleme eksikliğinden kaynaklandığı şeklindedir.Bu ise trafiğin "polis" konusu olarak bilinir ve sadece polisin meselesi olarak algılanır.Oysa trafiğin en önemli faktörü ve meselesi"insandır" ve kazaların % 90’ının insan hatasından kaynaklandığı da herkes tarafından bilinir.Fakat trafikteki bu "insan faktörü"nün ne olduğu, nelerden oluştuğu ,trafiği nasıl etkilediği pek bilinmez.Sadece bu insan canavarlaştırılıp olaya masallardaki gibi olmayan yaratıklar gibi bakmamıza neden olur.Oysa ortada masal kahramanı canavar yok ki; kural ihlal eden,kırmızı ışıkta geçen,emniyet kemerini takmayan,hızlı alkollü araç kullanmayı normal kabul eden,cezalardan hiç ders almayan....bizler söz konusuyuz.
Dünyada, teknolojik ilerlemeler ve altyapı eksikliklerini en ideal noktaya getirseniz bile kazalardaki insan faktörünü ancak ve ancak %75 e indirebiliyorsunuz.Bundan dolayı çözüm, insan dışındaki faktörlerde değil doğrudan psikoloji olup; şoför koltuğundaki insandadır.Yani hatayı yapan da sonuca katlanan da çözüm üretende insan olup o şoför koltuğundaki insanın davranış yapılanmasıdır.Maalesef ülkemizde trafik psikolojisi ; sürücü davranışını inceleyen uzman kişiler çok azdır. Hatta bu alanda Üniversitelerimizde de ciddi bir ilgisizlik ve bilgisizlik söz konusudur.
Trafik psikolojisi "araç sürücülerini" inceler ve kazaya neden olmayan,trafik ortamında hiç riske girmeyen, trafik kurallarına sürekli uyan sürücüleri seçer ve sürücülerin araç kullanma becerileri ve yeteneklerinin ölçümünü değerlendirmesini ve geliştirmesini yaparak danışmanlık ve bilirkişilik yapar.Sonuçta güvenli araç kullanan sürücü davranışı oluşturur.
Türkiye’de şu anda bu amaçla açılmış merkezler vardır. Bu merkezler daha çok trafik suçlusu kabul edilen ve sürücü belgeleri belli süre alıkonulan hızlı,alkollü ve sürekli ceza alan sürücülere bilirkişilik hizmeti vermektedir.Ancak şoför seçimi ve ara değerlendirmelerde de kullanılabilir.Ayrıca;yurt dışındaki gibi; Sürücü yeteneklerinin psikoteknik değerlendirmesi. Sürücü eğitimi ve rehabilitasyonu.Ergonomi (Ergonomik açıdan yol sistemlerinin ve ulaşım araçlarının dizaynına ilişkin öneriler üretmek).
Karayolları projelerinde mühendislere danışmanlık.Trafik güvenliği konusunda bilinç yaratma programları. Trafik kanunlarının uygulanması / kanun yapıcılara danışmanlık. Eğitim programlarının eğiticilerinin yetiştirilmesi Trafik bilirkişilerinin ve politikacıların danışmanlığı. Üniversitelerde trafik psikolojisi eğitimi vermek. Kaza sonrası bilirkişi raporlarının hazırlanması. Trafikle ilgili davranış, tutum, yetenek vb. alanlarda kullanılacak ölçüm araçlarının geliştirilmesi.
Araştırmalar yaşam kalitesi, çevresel koşullar ve kriterlerin tanımlanması olarak sıralanabilir.
Sonuçta görev aldıkları tüm bu alanlarda trafik psikologları genel olarak “insan faktörünün kazalarda oynadığı rolü belirlemeyi” ve “bulgulardan yola çıkarak kazaları engelleyebilecek önlemler üretmeyi” amaçlamaktadırlar.Yani trafikten canavarları ayıklamaya ve güvenli sürücü seçmeye yarar.
|