Mustafa Kemâl, bundan dört yıl sonra 1927 yılında verdiği Nutuk’ta da Mavri Mira hakkında şöyle söyler:
”Memleketin her tarafında Hristiyan unsurlar, gizli veya açıktan açığa kendi özel emel ve maksatlarını gerçekleştirmeye, devletin bir an önce çökmesine çalışıyorlar.
Daha sonra elde edilen gerçek bilgi ve belgelerle iyice anlaşılmıştır ki, İstanbul Rum Patrikhanesi'nde kurulan Mavri Mira Heyeti, iller dahilinde çeteler kurmak ve idare etmek, mitingler ve propagandalar yaptırmakla meşgul. Yunan Kızılhaç'ı ve Resmî Göçmenler Komisyonu, Mavri Mira Heyetinin çalışmalarını kolaylaştırmakla görevli. Mavri Mira Heyeti tarafından idare olunan Rum okullarının izci teşkilâtları, yirmi yaşından büyük gençler de dahil olmak üzere her yerde kuruluşunu tamamlıyor.
Ermeni Patriği Zaven Efendi de, Mavri Mira Heyeti ile hemfikir olarak çalışıyor.Ermeni hazırlığı da tamamen Rum hazırlığı gibi ilerliyor.
Trabzon, Samsun ve bütün Karadeniz sahillerinde kurulmuş ve İstanbul’daki merkeze bağlı Pontus Cemiyeti kolaylıkla ve başarıyla çalışıyor.” (26)
Ama maalesef, Patrikhane’nin Mavri Mira cemiyeti, Türkiye’de bugüne kadar ayrıntılı bir şekilde Patrikhane ve Yunan arşivleri araştırılarak başlı başına ve kapsamlı bir inceleme konusu yapılmamıştır! Ve bazı çalışmalar içinde Mavri Mira hakkında yazılanlar da maalesef Atatürk’ün tarihe geçirdiği kayıtlardan fazla bir bilgi ortaya koyamamışlardır. Bu sebeplerle, üniversitelerimizde bu konunun derhal ve bir çok yönden tez olarak verilerek araştırılmasının sağlanılmasını bekliyoruz!
Burada bir bilgi notu olarak şu hususu da aktaralım ki; mevcut uygulamaya göre Fener Rum Patrikhanesine Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olan bir kişinin getirilmesi gerekirken, 1947 yılında ABD’den Athenagoras adlı bir Patrik
gönderilir. Athenagoras, Fener Rum Patrikhanesi’nin Patriği olur. 12 Temmuz 1947 tarihinde “Marshall Yardımı” olarak anılan Yardım Antlaşmasını imzalayan Hükümet, Athenagoras’ı da, işi usulüne uygun hale getirmek için, bir gecede Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı yapar. İşte bu Athenagoras’ın, Mavri Mira Cemiyetinin üyesi olan Athenagoras ile aynı kişi olduğu söylenilmektedir!..(27)
|