Kara Delikler Einstein’ı Haklı Çıkardı

[CaKaLBoT]

Einstein’in İzafiyet Teorisi’nin öngördüğü kara deliklerin çarpışma ve birleşmeleri, ilk kez bilgisayar simülasyonlarıyla kanıtlandı.


Albert Einstein’ın İzafiyet Teorisi’nde öne sürdüğü bazı önermeleri pratik olarak test etmek olanaksızsa, bilgisayarlar imdada yetişiyor. Einstein’ın ilk olarak ortaya attığı bilim dünyasının en tartışmalı kavramlarından ‘Kütleçekim Dalgaları’ adı verilen oluşum, NASA’nın Goddard Uzay Üssü’ndeki, Gravitational Astrophysics Laboratory (Yerçekim Astrofizik Laboratuvarı)’de ilk kez bir üç boyutlu modelde test edildi.

Araştırmada görev alan NASA uzmanı Joan Centralla, kara deliklerdeki kütleçekim dalgalarının daha önce animasyonlarda veya kurgusal olarak resmedildiğini, ancak son simülasyonla Einstein’ın tarifine yakın bir temsilin elde edildiğini belirtti. Kütleçekim dalgalarının evrende varolduğu biliniyor, ancak varlıklarının kanıtlanması için direkt gözlem şimdiye dek yapılamadı.

Maddenin sıkışmasıyla oluşan kara delikler, uzayda yüksek şiddette bir çekim gücü yaratarak, ışık dahil tüm varlıkları içine çekiyor. Einstein’ın İzafiyet Teorisi, kara deliklerin birbirleriyle birleştiklerinde kütleçekim dalgaları yayacaklarını savunuyor. Teoriye göre, bu kütleçekim dalgaları uzay-zamanın dokusunu bozarak büküyor ve genişletiyor.

Kara deliklerin birleşmesi veya birbirlerine eklenmesi evrendeki en muazzam olaylardan biri olarak tanımlanıyor. Kara deliklerin birleşmesi, birleşen deliklerin toplam enerjilerini de aşan bir sinerji yaratıyor.

Kütleçekimle ilgili daha önceki bilgisayar simülasyonlarının başarısız olmasının nedeni, Einstein’ın hesaplarının en gelişmiş simülasyon için dahi aşırı karmaşık kalmasıydı.

‘TENSÖR MATEMATİĞİ’
Einstein’ın İzafiyet Teorisi, matematiğin direkt olarak bilgisayar koduna çevrilemeyen, ‘tensör uygulamaları’ adı verilen bir tekniği kullanıyor. Teorideki bu bölümlerin bilgisayar diline çevrilmesi halinde, adeta bir dilden bir başka dile çevrilen edebiyat eseri gibi, yoruma açık alanlar kalıyor. Bilgisayar simülasyonları da, bu tip yoruma açık konularda çuvallıyor. Denemelerde istikrarlı ve kesinlenebilir sonuçlar çıkmıyor.

Simülasyon, iki eşit kütledeki kara deliğin önce birbirleri etrafında dönmesi, sonra da çarpışarak birleşmelerini temel alıyor.

‘SİMÜLASYON TUTARLI SONUÇLAR VERDİ’

NASA’nın Goddard Uzay Üssü’nde geliştirilen simülasyon da sonuçta bir çeviri niteliği taşıyor. Ancak, NASA bilim insanları, simülasyonun Einstein’ın denklemlerini karşıladığını düşünüyor, kanıt olarak da, simülasyonun vardığı sonuçların, çarpışma, birleşme ve sonrasında tutarlılık arzettiğini ifade ediyor. Daha önceki simülasyonlarda safhalar arası tutarlılık sağlanamıyordu.

NASA aynı zamanda gözlem araçlarıyla da kütleçekim dalgası avını sürdürüyor. LIGO, Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory, Türkçe adıyla Lazer Interferometer Dalga Gözlemevi adlı bir teleskop ünitesi halen uzayda kütleçekim dalgalarını arıyor

eyvallah kanka