Semenderler Nerelerde YaŞarlar

[F@sTaLaFisT@]

Semenderler göllerde, havuzlarda, nehirlerde, derelerde yaşarlar. Yeraltı sularında, mağaralarda, dağlarda, yamaçlarda, hatta ağaç kovuklarında yaşayanları da vardır. Fakat derileri yoluyla solunum yapmak için rutubetli bir havaya ihtiyaç gösterdiklerinden çöllerde yaşayanları yoktur. Tek tük birkaç amfibyum acı sularda yaşar, fakat kurbağalardan da, semenderlerden de denizlere rağbet edenine rastlanmaz.
Kuzey Amerika'da, dünyanın başka yerlerindekinin toplamından daha fazla semender vardır. 125 tür ve alt-türe yalnız Birleşik Amerika'da rastlanır. Meksika daha bir sürü türün yurdudur. Avrupa ile Asya da semender bakımından zengin sayılırsa da, Avustralya'da hiç semender yoktur, Afrika'da ise yalnız üç türüne rastlanır.
Semenderler fazla parlak ışıklardan ve kuru havadan kaçarlar. «Asıl semender» diyebileceğimiz grubun dışındakilere gündüz saatlerinde ortalıkta rastlanıldığı enderdir. Semenderler genel olarak rutubetli köşelerde, kayaların veya odun kütüklerinin altında bulunurlar. Birkaçı mağaralarda yaşar ve çokbacaklılar gibi böceklerin peşinde duvarların üzerinde dolaşırlar. Tabiat bilginleri Virginia eyaletindeki Dixie mağaralarına girdiklerinde, akciğersiz semenderlerden bilimsel adı «Plethodon wehrlei dixi» olan bir türden düzenlereesine istalaktitlerin üzerinde rastlamışlardı.
Orta Birleşik Amerika'nın güneyindeki Kansas ve Missouri gibi eyaletlerde rastlanan «Ozark kör semenderi» de (Typhlotritpn spelaeus), mağaralara o kadar düşkündür ki, erginleri başka hiç bir yerde bulunmaz. Mağaraların karanlık iç köşelerine hiç ışık girmez. Bu şartlar altında, faydası kalmayan semenderlerin gözleri de körelir. Bununla beraber bu semenderler lâboratuvarlarda ışık içinde büyüdükleri takdirde, gözlerini muhafaza ederler.
Bu türün larvalarına yeraltı geçitlerinde olduğu kadar, dışarıdaki akarsularda da rastlanır. Normal gözleri olan bu larvalar, hayata suda başlayan başka semenderlerin solungaçlı larvalarından pek farklı değildirler. Sonra erginleşir, solungaçlarını kaybeder ve duvarların üzerinde sürünmeye başlarlar.
Tabiat bilginleri, bu semenderlerin, yaz sıcağından kaçmak için mağaralara çekildiklerine inanırlar. Semendergillerin «Triturus» grubu dışındaki semenderler, sıcağa pek tahammül edemezler.
Semenderler, yılanlarla kertenkelelerden farklı olarak, düşük ısıları tercih ederler, bazı türleri, hattfa donma derecesinden az yüksek ısılarda faal kalabilirler. Soğuk bölgelerde yaşıyanlan bir buz kitlesinin içinde donmaktan kurtulabilirler, halbuki donma noktasından iki, üç derece düşük bir vücut ısısı onları öldürecektir. Gene Amerika semenderlerinden «Mont Lyell semenderi» (Hydromantes platyeephalus), Kaliforniya'deki sıradağlardan Sierraların yükseklerinde yaşar ve çok kere yamaçlardan akan erimiş kar sularının içinde faal halde görülür. Aslında, soğukta bulunmadığı takdirde, ölümden kurtulamaz.
Semenderler serin bir çevreye ihtiyaç duydukları için olacak, Birleşik Amerika türlerinden birkaçı yalnız yeraltı sularında ve artezyen kuyularında bulunurlar. Bunlardan «Texas kör semenderi» ne (Typhlomolge rathbuni) bu eyaletin bazı artezyen kuyularında rastlanmıştır. Georgia eyaletindeki bir kuyunun suyundan çıkan «Georgia kör semenderi» de (Haideotriton wallacei) ihtimal, iklimin bu bölgelerde daha soğuk olduğu çağlarda yüzeyde yaşayabiliyordu.
Bu yeraltısuyu semenderlerinin her ikisinin de soluk ve hayaletimsi bir görünüşü vardır. Ozark kör semenderi'nde olduğu gibi, bunlarda da gözler körelmiş ve derinin altında gizli kalmıştır. Fakat bunlar solungaçlarını hiç kaybetmemeleri bakımından Ozark kör semenderi'nden ayrılırlar. Sudan çıktıkları şüphelidir, üreme âdetleri hakkında da pek az şey bilinir. Georgia kör semenderi 1939 yılına kadar bilinmiyordu. Aynı kuyudan veya komşu bazı kuyulardan bir ikincisi çıkana kadar belki yıllar geçecektir.