Sanayici bir yıl öncesini arıyor 28 Temmuz

[GooD aNd EvıL]

Küresel ekonomideki olumsuz konjonktür ve iç siyasi istikrarsızlığın da etkisiyle, sanayide mevcut duruma ilişkin değerlendirmeler ve ileriye yönelik beklentilerde kötümserlik dozu giderek artıyor.

Faaliyet gösterdiği sanayi dalındaki genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla daha kötümser olan işyerlerinin geçen yıl Temmuz ayında sadece yüzde 11.5 olan üretim değeri ağırlıklı oranı, bu yıl Temmuz’da yüzde 42.2’ye kadar çıktı.

Merkez Bankası ve Türkiye İstatistik Kurumu’nun, imalat sanayii işyerlerinde birlikte gerçekleştirdiği iktisadi yönelim anketinin Temmuz ayı sonuçları, sanayicilerin üretim, satış, sipariş, stok, ihracat gibi konulardaki durumu ve ileriye yönelik beklentilerinin son bir yılda dramatik biçimde olumsuza döndüğünü ortaya koydu.

Son üç ayda üretiminin arttığını bildiren işyerlerinin oranı Temmuz aylarına göre yüzde 50.8’den yüzde 37.8’e düşerken, mevcut kayıtlı sipariş miktarının normalin altında olduğunu bildiren işyerlerinin oranı yüzde 17.7’den yüzde 27.9’a, ihracat siparişleri normalin altında olanlar da yüzde 17.5’ten yüzde 26.2’ye yükseldi. İşyerlerinin yüzde 24’ü son üç ayda aldığı toplam sipariş miktarının azaldığını bildirdi. Sanayicilerin yüzde 21.5’lik bir bölümü normalin üstünde mamul mal stoku bulunduğunu açıkladı.

GELECEK ÜÇ AYDA NE OLUR?

Sanayicilerin, toplam üretimde yüzde 18.6’lık paya sahip bir kesimi gelecek üç ayda üretim hacminin azalacağı yönünde görüş bildirdi. Yüzde 38.6 paya sahip bir kesim gelecek üç ayda satış fiyatlarını artıracağını açıkladı. Üretimdeki payı yüzde 17.9 olan bir kesim istihdam artışı, yüzde 14.5 paya sahip kesim ise azatlımı öngörüyor.

Gelecek üç ayda alınacak ihracat siparişi miktarında düşüş bekleyen işyerlerinin oranı yüzde 20.1’e, toplam sipariş miktarında azalma bekleyenlerin payı da yüzde 20.4’e kadar yükseldi.

YATIRIM HARCAMALARINI KISMA EĞİLİMİ

Geçmiş on iki aya kıyasla gelecek on iki ayda daha fazla sabit sermaye yatırımı harcaması yapmayı planlayanların geçen yıl Temmuz ayında yüzde 32.3 olan payı, bu yıl yüzde 24.6’ya düşerken, söz konusu yatırımlarını kısacağını bildirenlerin oranı yüzde 21.1’den yüzde 27.3’e çıktı.

MALİYETLER ARTTI

Son üç ayda ortalama birim maliyetlerinin arttığını bildiren işyerlerinin oranı yüzde 45.1’den yüzde 68.5’e çıkarken, gelecek üç ayda artış bekleyenlerin oranı da yüzde 45.5’ten yüzde 60.8’e yükseldi. Son üç ayda maliyetlerinin değişmediğini bildirenlerin oranı yüzde 45.7’den yüzde 25.7’ye, azaldığını bildirenlerin oranı yüzde 9.2’den yüzde 5.8’e indi. Gelecek üç ayda maliyetlerinin aynı kalacağı beklentisinde olanların geçen yıl Temmuz’da yüzde 47.9 olan oranı bu yıl yüzde 34.2’ye, maliyetlerde düşüş bekleyenlerin oranı da yüzde 6.6’dan yüzde 5’e geriledi.

ENFLASYON VE FAİZ BEKLENTİLERİ HIZLA YÜKSELİYOR

Sanayicilerin, ileriye yönelik enflasyon ve faiz beklentileri de hızla yükseldi. Geçen yıl Temmuz ayında yüzde 9 olarak ölçülen, bu yıl Ocak’ta yüzde 8’e kadar inen üretici fiyat endeksinde (ÜFE) gelecek on iki aylık dönemde beklenen artış, bu yıl özellikle Nisan’dan itibaren yükselmeye başladı ve Temmuz’da yüzde 12.5’e kadar çıktı.

Gelecek üç aylık dönemde kısa vadeli YTL faiz oranlarının artmasını bekleyenlerin oranı geçen yılın Temmuz ayında yüzde 11.8 düzeyinde bulunuyordu. Aralık ayında yüzde 8.1’e kadar düşen bu oran, bu yıl küresel dalgalanma ve artan iç siyasi istikrarsızlık paralelinde Şubat’tan itibaren artmaya başladı. Gelecek üç aylık dönemde kısa vadeli faiz oranlarında artış bekleyen sanayicilerin oranı Temmuz’da yüzde 59.8’e kadar yükseldi.