Sahte Konsensüs Yanlılığı

[GooD aNd EvıL]

Sahte konsensüs yanlılığı (false consensus bias) kavramı, kişilerin, kendi görüşleri konusundaki görüş birliğini, karşıt görüşler etrafındaki görüş birliğinden daha fazla değerlendirmelerini ifade etmektedir. Örneğin bir referandumda 'evet' oyu vermeyi düşünenler, 'evet' diyeceklerin genel oranını, 'hayır' diyeceğini söyleyenlerin 'evet' oranı tahminlerine kıyasla, anlamlı olarak daha yüksek tahmin etmektedirler. Bir başka deyişle, insanlar, kendi görüşlerini paylaşanların sayısını abartmaktadır.

Sahte konsensüs etkisi, bireyin diğerleriyle ilişkide olmadığı ve gerçek bir kıyas hedefinin bulunmadığı durumlarda ortaya çıkan bir olgudur. Bu tür durumlarda bireyler, zihinsel olarak hipotetik bir karşılaştırma hedefi tesis ederler ve kendi alışkanlıklarının, değerlerinin ve davranışlarının başkalarıyla ortak olduğunu ve diğerleri tarafından paylaşıldığını düşünme eğilimi gösterirler.

Bu, sahte konsensüs etkisidir. Daha ziyade görüşler ve davranışlar planında gözlenen bu eğilim (yetenekler planında görülmemekte), özellikle alkol düşkünleri, sigara tiryakileri ve benzeri kötü alışkanlıkları olanlarda görülür.

Sahte konsensüs yanlılığı ile sahte biriciklik yanlılığı birbirinin zıddı gibi görünmekle birlikte, her ikisinin de, kendimiz hakkında olumlu bir görüş sahibi olmayı sağladığı ve bu görüşü koruduğu; bu anlamda iki olgunun birbiriyle çelişkili olmadığı söylenebilir. İnsanın görüşlerinin başkaları tarafından paylaşıldığını ve kendisinin diğerlerinde fazla görülmeyen bazı yeteneklere sahip olduğunu düşünmesi, onun için son derece güven verici ve doyum sağlayıcı bir duygudur.