Yüzleri Unutmayan İnsanların Sırrı Ne?

[despina]

Birkaç yıl önce, arkadaşlarından biri bir partide odanın diğer tarafında
duran genç adamı işaret etti. Bayan Janett adama baktı ve
“Onu tanıyorum, 4. sınıftayken aynı okuldaydık.” dedi.

Bayan Janett şu an 38 yaşında ve o çocuğu en son çocukken görmüş,
yani o görmeyeli yaklaşık 20 yıl olmuştu.

Bu hikayeyi size neden anlattığımızı merak ediyor olmalısınız. Sizin de
etrafınızda bir kez gördüğü yüzü bir daha unutmayan insanlar olabilir, hatta bu
siz bile olabilirsiniz. Bunun nasıl olduğu son zamanlarda yapılan araştırmalara
konu olmaya başladı. Dünyaca ünlü NY Times ise konuyu köşesine taşıdı.


Nisan ayında yayımlanan bir araştırmada, Amerikan Harvard Üniversitesi
bilim adamları Ms. Janett gibi yüzleri tanıma ve hatırlama konusunda
esrarengiz bir yeteneği olan insanları tanımlamak için “süper-tanıyıcılar”
terimini türetti. Harvard Üniversitesi’nde psikoloji alanında doktora sonrası
araştırmacı olan Richard Russel: “Beynin yüzleri tanıma becerisi insandan
insana farklılık gösterir: küçük bir azınlık diğerleri tanımakta tamamen
yeteneksizken, “süper-tanıyıcılar” beyinlerinin yüz tanıma bölümünü son
derece iyi bir şekilde çalıştırarak yüz tanıma konusunda olağanüstü bir
kabiliyete sahiptir.” diyor.

Dr. Russell tanıma yeteneklerini 4 konuda değerlendirmiştir. Bunların arasında
Mr. Janett gibi kendilerini yüzleri tanıma konusunda hünerli olarak kabul
edenler vardır. Bir testte, bu insanlara 56 fotoğraf verilmiş ve bu
fotoğraflardaki ünlüleri tanımaları istenmiştir. Fakat fotoğraflar ünlüler
meşhur olmadan önce ya da çocukken çekilmiştir fotoğraflardır.

Bir diğerinde, bu insanlara tanınmamış yüzleri öğrenmeleri ve daha sonra bu
yüzleri verilen bir dizi yüz fotoğrafından ve görsellerinden tanımaları
istenmiştir. Bu fotoğraflar arasında profil fotoğrafları, kırpılmış fotoğraflar ve
görsel açıdan bulanık ya da kirli diğer belirsiz görüntüler vardır.

Dört konuda yapılan testlerin hepsinde mükemmele yakın sonuçlar alınmıştır.


Dr. Russel, bunun herkesin yüzleri aynı yolla görmediğini ve aynı
yeteneklere sahip olmadığını ileri sürdüğünü belirtiyor ve ekliyor:
“Bu yetenekleri değerlendirebilmek güvenlik elemanlarını seçerken ve
görgü tanıklarının dürüstlüğünü belirlerken önemli olabilir.”

“Süper-tanıyıcılar” olarak tanımlanan kişiler, yüz körlüğü (prosopagnosia)
adı verilen hastalığı olan insanların tam tersi olarak nitelendirilebilir.
Size aktarabileceğimiz, yüz körlüğü rahatsızlığına sahip insanlar bazen her gün
gördükleri aile üyelerini dahi tanımayabilmektedir.
Yunancadaki yüz anlamına gelen“prosopon” ve bilgisizlik anlamına gelen
“agnosia” sözcüklerinden gelen Prosopagnosianın dünya nüfusunun %2’sini
etkilediğini ve doğuştan gelebileceğine ya da beynin hasar alması ya da
inme sonucu oluşabildiğine inanılmaktadır.

Amerikan Carnegie Mellon Üniversitesi’nde bilişsel sinirbilim profesörü olan
Dr. Marlene Behrmann, yüz tanımasının hem aşırı derece karışık hem de
hayati derecede önemli olduğunu belirtmektedir. Dr. Behrmann
prosopagnosia hastalarında beynin alt bölgelerini bağlayan ve
yüz tanımayı içeren yapısal dokuların uyumsuz olduğunu bulmuştur.


Dr Behrmann, bu bölgelerin gerçekten önemli bir şeyi ve hatta belki de
evrimsel olarak yaptığımız en önemli şeyi yapmamızı sağladığını söylüyor.
“Arkadaşını ve düşmanını tanıman ve bunları hemen ayırt edebilmen gerekir”
diyor ve ekliyor “Bu hayati bir önem taşır.”.

Dr. Russell’ın araştırmasındaki katılımcıların içinde en yüksek puanları alan
Ms. Janett, kalabalığın içinde ünlüleri kolayca seçebilen bir insan.

Ms. Janett “Tanıdık bir yüz aramasam bile, bir şey yüzüme çarpıyor.
Sanki bütün insanların çevresinde onlara bakmam için beni çeken bir aura
var.” diyor. Yıllarca, kısa bir tanışmanın ardından karşılaştığında kendisini
tanımayan insanların çok kaba olduğunu düşündüğünü belirtiyor ve ekliyor
“Herkesle ilgili bütün detayları hatırlıyorum, arkadaşlarım benimle bazen
dalga geçiyor. İnsanlar garip olduğumu düşünüyor.”

Siz de 20 yıl önce gördüğünüz bir insanın yüzünü hatırlıyorsanız,
sizi tanıyamayan insanların kaba olduğunu düşünmeyin.
Kim bilir belki siz de “süper-tanıyıcılar” dan birisiniz.