Bowling nasıl doğmuş?

[Bostandere]

Tarihte bowling ilk kez karşımıza Mısır'da çıkıyor. 1930 yılında İngiliz antropolog Sir Flinders Petrie tarafından yapılan araştırmalarda Mısır'da bir çocuk mezarında bowlinge benzer bir oyunun malzemeleri bulunmuş. Bu oyunun M.Ö. 5200 veya M.Ö. 3200 yıllık bir tarihe sahip olduğu ileri sürülmektedir. Bu dönemde bu oyun ile yarım daire şeklindeki bir alana dizilmiş 10 adet kukanın (pin) taş toplarla devrilerek oynandığı tahmin ediliyor.
Eski Polonezyalılar da bowlinge benzer ''ula maika'' adlı bir oyun oynarlarmış. Bu oyunda atıcının kukalara mesafesi 60 feet olarak saptanmış ve bugünkü bowlingin de aynı mesafeyi kullanması bowlingin çok eski dönemlerde oynanmaya başladığının bir ispatı.
Bowlingin ortaya çıkışında en önemli etken ise bu dönemlerde avcılık ve savaşçılığın yaygın olması. Avcılar ve savaşçılar bowling oynayarak atış ve vuruş alıştırmaları yapıyorlarmış. Yani bugünkü atış poligonları gibi diyebiliriz. Tabi bugün atış poligonlarına giden insanların ne avcı (gerçekten yemek için avlayan) ne de savaşçı olduğunu göz ardı edersek.
M.S. 300lü yıllarda bowlingin Almanya'daki izlerine de rastlanmıştır. Üçüncğ ve dördüncü yıllarda ilginçtir ki bowling, pek çok kilisede günahlardan arınmak için uygulanan bir ritüel niteliğindeymiş. ''Kegel'' adındaki dokuz ahşap kukanın devrilmesi ile atıcının bir o kadar günahtan arındığına inanılıyormuş. Ne kadar çok kuka devrilirse, o kadar çok günahtan arınıyormuşsun. Hatta Mertin Luther King tüm kukaları devirmesiyle anılıyormuş. Bowlingciler için kullanılan ''kegler'' deyimi ise işte bu dönemden geliyormuş.

Bowling dinsel bir törenden yavaş yavaş bir spor haline dönüşmeye başlamış. Avrupa'da bowling oyununun kayıtlarına 14. yy.da rastlanıyor. Bu yıllarda bowling öyle bir popülerleşmiş ki Yüz yıl savaşlarında askerler bir ara kendilerini oyuna kaptırınca bowling King Edward III (1327-1377) ve King Richard II (1377-1399) tarafından yasaklanmış. Daha sonra tarihte ilginç olaylara imza atan King Henry VIII bizzat kendisi bowlingi sevdiği için oyunu yasallaştırmış.
Aynı dönemde bowling Avrupa'dan Amerika'ya göçmenlerle taşınmış. Farklı milletlerin farklı tiplerdeki bowling oyunları oynanıyormuş. Modern bowlingin temeli ise Hollandalı göçmenlerden geliyor. 1600'lü yıllarda oynanan ''Dutch Pins'' adlı oyunun bowlingin temeli olduğuna inanılıyor. Hatta Hollandalılar bu oyunu New York'ta hala aynı isimle bilinen ''Bowling Green'' bölgesinde oynarlarmış. Bu da Hollandalıların oyununun bowling temellerinin bir göstergesi olduğunun küçük bir kanıtı oluyor.

1841 yılında ise Connecticut eyaleti 9 kukalı bowling oyununu bahis ve kumar oyunu olarak gördüğünden yasaklamış ve diğer eyaletler de bu yasağı uygulamaya başlamış. Yasalarda delik bulmada üstüne olmayan halk da hemen oyunu 10 kukalı olarak oynamaya başlamış ve böylece yasağı delmiş olmuş. Dünyada ''Ten Pin Bowling (10 kukalı Bowling)'' olarak bilinen bowling türünün de bu zamandan sonra ortaya çıktığı düşünülüyor.
Tarihte bowlingin dış mekandan iç mekana taşınması ise 1840 yılında New York'ta gerçekleşiyor. Bir iç mekana kulvarlar oluşturulup bowling içeride oynanmaya başlıyor ve bununla birlikte bowlingin popülerliği daha da artıyor.
Bowling tarihinin en önemli icadının American Machinery & Foundry (AMF) tarafından üretilen otomatik "Pin Yerleştirme Makinesi" olduğu düşünülüyor. Bu icattan önce ise kukaları yerleştiren ''pinboy'' denilen çocuklar varmış. Ve çocukların yerini bu makineler almaya başlamış. O dönemde çalışmak zorunda olan bütün aile fertleri gibi yine çalışmak zorunda olan çocuklar işsiz kalmış ama bowling açısından önemli bir buluş olmuş.

1950'lerde ABC, kurallarında yer alan "sadece beyazlar için" kuralını değiştirmiş ve artık bowling de ırk ayrımı yapılmayan bir spor halini almış. Tabi bu kuralın kaldırılması tarihsel sürecin bir sonucu olarak ortaya çıkıyor. Yoksa bowlingin kendisinin insanlarla alıp veremediği herhangi bir şey yok.
Daha da ilginç bir kural olan "sadece erkeklere mahsus"luğun kaldırılması ise bayağı bir geç - 1993 yılında kaldırılıyor. Böylece kadınlar da bowling organizasyonlarında yer almaya aşlıyor.
Geçmişe bakıldığında bowlingin müthiş bir ilerleme kaydettiği ortaya çıkıyor. Gelişen teknoloji ile bowling de hızlı adımlarla gelişmeye devam ediyor. Dünyada ve Türkiye'de birçok üstün teknoloji ile hazırlanmış bowling salonları bulmak mümkün. Profesyonel oyuncuların yanı sıra, amatörler de bu salonlarda diledikleri kadar bowling oynayabiliyor.